Systemisch leiderschap vraagt niet alleen om inzicht, maar ook om praktische tools die je kunt inzetten in je dagelijkse werk. Hier zijn drie tools die je helpen om systemisch te leiden:

Weerstand in teams wordt vaak gezien als een obstakel, maar in systemisch leiderschap is het een signaal. Weerstand vertelt je dat er iets niet in balans is of dat er een behoefte niet wordt gezien.

Een veelvoorkomende valkuil voor leiders in het onderwijs is het overnemen van de verantwoordelijkheid van anderen. Hoewel dit vaak uit goede bedoelingen voortkomt, ondermijnt het op lange termijn de zelfstandigheid en het eigenaarschap van je team.

In drukke schoolomgevingen willen we vaak meteen naar oplossingen springen. Maar soms is het krachtiger om eerst stil te staan bij wat er is. Erkenning van een probleem, emotie of situatie is een belangrijke stap in systemisch leiderschap.

Elke gezonde relatie, of het nu tussen collega’s, leidinggevenden en medewerkers, of binnen een team is, heeft een balans nodig tussen geven en nemen. Wanneer deze balans verstoord raakt, kan dit leiden tot frustratie, conflicten en zelfs uitval.

Een van de belangrijkste taken van een systemisch leider is het innemen van je positie. Dit betekent dat je je rol helder omarmt en de verantwoordelijkheden die daarbij horen niet uit de weg gaat. Maar wat betekent dit in de praktijk?

Elke school heeft zijn eigen geschiedenis, tradities en cultuur. Deze aspecten vormen niet alleen het gezicht van de organisatie, maar beïnvloeden ook de onzichtbare dynamieken binnen het systeem. Denk aan loyale gewoontes zoals “zo doen we dat hier altijd” of onuitgesproken verwachtingen die het gedrag van medewerkers sturen.

In het onderwijs maken we vaak plannen en beslissingen voor individuele leerlingen of teamleden. Maar wat als we verder kijken dan het directe probleem? Wat als we proberen het grotere geheel te zien?

In het onderwijs staan we dagelijks voor complexe uitdagingen. Als schoolleider, docent of beleidsmaker heb je niet alleen te maken met individuele leerlingen of collega’s, maar met een heel systeem waarin alles met elkaar verbonden is: leerlingen, ouders, docenten, teams en de school als geheel.